Ο Άρης Σερβετάλης, φαίνεται ότι από την ουσία του έργου, κράτησε μόνο το «Δεν συνθηκολογώ», κάτι το οποίο είχε τελείως διαφορετική έννοια και σημασία στο μυαλό του συγγραφέα.
Όλοι οι άνθρωποι κάνουν λάθη στη ζωή τους. Δεν είναι κακό αυτό. Κακό είναι να μην τους συγχωρούμε. Ο Άρης Σερβετάλης, καθόλα άξιος ηθοποιός, αποφάσισε να συμμετάσχει στην παράσταση «Ρινόκερος» του Ευγένιου Ιονέσκο. Φαντάζομαι ότι του έγινε η ανάλογη πρόταση και είπε το «ναι». Έμαθε τον ρόλο του, τα λόγια του και στο θέατρο «Κιβωτός» από το 2019, οι θεατές απολάμβαναν αυτόν και τους συναδέλφους του, επί σκηνής. Ήρθε η πανδημία, τα lockdown, οι εμβολιασμοί ή μη εμβολιασμοί κ.ο.κ., το έργο σταμάτησε και ανέβηκε και πάλι στην εφετινή σεζόν. Ξαφνικά όμως οι παραστάσεις σταμάτησαν, αφού ο πρωταγωνιστής τους, αποφάσισε ότι δεν μπορεί να παίζει μόνο για εμβολιασμένους, όπως τα υγειονομικά μέτρα επιτάσσουν.
Το προαναφερθέν λάθος του Άρη Σερβετάλη, δεν έχει να κάνει με το αν είναι ή δεν είναι εμβολιαστής. Ο κάθε πολίτης κρίνει με τα «όπλα» που διαθέτει τι είναι καλό και τι όχι για εκείνον, την οικογένειά του, τους φίλους του, την κοινωνία. Το λάθος του ηθοποιού είναι ότι δεν κατάλαβε σε τι έργο έπαιζε. Είναι σαν να τον ποδοπάτησε ρινόκερος, που δεν είναι και ό,τι καλύτερο μπορεί να συμβεί στον καθένα μας.
Για να μιλήσεις πολιτικά, το παράλογο είναι ένα σπουδαίο εργαλείο. Επιπροσθέτως δε χρειάζεται να γίνεις διδακτικός ή προπαγανδιστής. Ο Ιονέσκο έγραψε το 1959 μια πικρή αλληγορία για την αποκτήνωση του ανθρώπου, την εξάπλωση των νόμων της ζούγκλας στις κοινωνίες και πώς αυτοί (οι νόμοι) τις διαβρώνουν. Ο Άρης Σερβετάλης, υποδύεται τον Μπερανζέ που ενώ όλοι στην πόλη όπου κατοικεί έχουν υποκύψει στην ρινοκερίτιδα, εκείνος είναι κλειδωμένος στο διαμέρισμά του, ακούγοντας τα ουρλιαχτά των ρινόκερων, που ορμούν καταστρέφοντας τον πολιτισμό. Και ενώ τον εγκαταλείπουν οι φίλοι του – πηγαίνουν με τους ρινόκερους – κοιτάζεται σε έναν καθρέφτη για τυχόν στοιχεία μεταμόρφωσης. Ο Μπερανζέ, στο τέλος της παράστασης φωνάζει θαρραλέα «Δεν συνθηκολογώ!» στο ακροατήριο, πριν γυρίσει στο παράθυρο για να ρίξει βρισιές στους ρινόκερους που περνάνε.
Ο Άρης Σερβετάλης, φαίνεται ότι από την ουσία του έργου, κράτησε μόνο το «Δεν συνθηκολογώ», κάτι το οποίο είχε τελείως διαφορετική έννοια και σημασία στο μυαλό του συγγραφέα -όπως ο ίδιος σημειώνει άλλωστε στην εισαγωγή της έκδοσης του έργου- όπως θα δούμε παρακάτω. Ο «Ρινόκερος» κινείται πάνω σε μια λεπτή γραμμή. Αναλύεται και διαβάζεται, όχι με έναν τρόπο. Όπως όμως και να διαβαστεί, θέλει καθαρό μυαλό και δύναμη. Και καθόλου μα καθόλου υστερικές φωνές και τσιτάτα.
«Ο “Ρινόκερος”, αναμφισβήτητα, είναι έργο αντιναζιστικό. Κυρίως, όμως, είναι ένα έργο που αντιτίθεται σε κάθε μαζική υστερία, σε κάθε επιδημία, που κρύβεται κάτω από την καλύπτρα της λογικής και των ιδεών, αλλά που δεν παύει να είναι κοινωνική αρρώστια, της οποίας οι ιδεολογίες, στην πραγματικότητα, είναι το “άλλοθι”.
Αν διαπιστώσουμε ότι η ιστορία παραλογίζεται, αν η παραπληροφόρηση της κάθε προπαγάνδας υπάρχει για να καλύπτει τις αντιφάσεις ανάμεσα στα γεγονότα και τις ιδεολογίες που υποστηρίζει, αν καταφέρουμε να ρίξουμε ένα καθάριο βλέμμα στην επικαιρότητα, αυτό φτάνει για να μας εμποδίσει να υποκύψουμε στην παράλογη “λογική” και στα ψέματα που μας σερβίρουν, για να γλιτώσουμε από κάθε ίλιγγο.
Οι οπαδοί διαφόρων δογματισμών, κατηγόρησαν τον συγγραφέα του “Ρινόκερου” ότι πήρε μιαν “αντιδιανοουμενίστικη” θέση και διάλεξε για ήρωά του έναν άνθρωπο μάλλον απλό. Θεώρησα όμως σωστό να μην παρουσιάσω ένα ιδεολογικό σύστημα, για να το αντιπαρατάξω σε άλλα τρέχοντα ιδεολογικά συστήματα. Σκέφτηκα, απλούστατα, πως αυτό που έπρεπε ν’ αποδείξω ήταν η μηδαμινότητα κάθε τρομερού συστήματος. Συστήματα που μας καθοδηγούν, παρασύρουν τους ανθρώπους, τους αποκτηνώνουν κι ύστερα τους καταντάνε σκλάβους. Σίγουρα κάποιος καταλαβαίνει πως τα λόγια του Ζαν, του Μποτάρ και του Ντιντάρ δεν είναι παρά “φόρμουλες-κλειδιά”. Τα συνθήματα που εξαπολύουν τα διάφορα δόγματα και που κρύβουν κάτω από το προσωπείο της αντικειμενικής ψυχρότητας, την πιο παράλογη και άγρια παρόρμηση. Ο “Ρινόκερος” είναι, λοιπόν, μια προσπάθεια για να διαλυθούν αυτές οι μεταφυσικές ψυχώσεις.»
Υ.Γ. Μεταξύ άλλων δεν ξέρω πόσο δίκαιο είναι συνάδελφοί σου να μένουν άνεργοι απροειδοποίητα όπως και λοιποί συνεργάτες της θεατρικής παράστασης. Κάτι που δεν πρέπει να το θέλει ούτε ο θεός ούτε ο διάβολος. Αλλά δεν είμαι και πνευματικός για να γνωρίζω.
