Μιχάλης Τρανουδάκης
Με τα “12 Κυπριακά Μαδριγάλια” του Μιχάλη Τρανουδάκη για ανδρική φωνή και κιθάρα (σε προσαρμογή Νίκου Χατζηελευθερίου) θα ανοίξει το 27ου Φεστιβάλ Κιθάρας στην Ερμούπολη της Σύρου. Η συναυλία θα δοθεί την Τρίτη 27 Ιουλίου στις 8:30, στην αυλή του υπέροχου νεοκλασι-κού που στεγάζει το Εργατικό Κέντρο Κυκλάδων.
Τον κύκλο των 12 τραγουδιών σε ποίηση Άγνωστου Κύπριου ποιητή του 16ου αιώνα (που θα κυ-κλοφορήσει προσεχώς σε CD από τις εκδόσεις «Άπαρσις»), θα ερμηνεύσουν ο Δημήτρης Βουτσάς (τραγούδι) και ο Νίκος Χατζηελευθερίου (κιθάρα).
Νίκος Χατζηελευθερίου – Μιχάλης Τρανουδάκης – Δημήτρης Βουτσάς
Για τα ποιήματα και την μελοποίησή τους, ο Μιχάλης Τρανουδάκης έγραψε:
«Η αφετηρία του τραγουδιού είναι πάντα το κείμενο, η γλώσσα και η έμπνευση του ποιητή και αυτά πρέπει να υπηρετεί η μουσική. Όταν μάλιστα ο συνθέτης ευλογήθηκε να γεννηθεί στις «αμμουδιές του Ομήρου», το απέραντο θησαυροφυλάκιο της Ελληνικής γλώσσας και γραμματείας, κάθε εποχής και κάθε προέλευσης, είναι γεμάτο από σπάνια κοσμήματα που τον περιμένουν να τα ανακαλύψει. Από τα πιο όμορφα, είναι και τα Κυπριακά ποιήματα Άγνωστου ποιητή του 16ου αιώνα που μεταφέρουν με μοναδικό τρόπο την ιταλική ποιητική τέχνη της εποχής στο κυπριακό γλωσσικό ιδίωμα. Αλλά αξίζει να δούμε τον περίγυρο της εποχής που γράφτηκαν:
Η περίοδος της Αναγέννησης και του πρώιμου Μπαρόκ βρίσκει ορισμένα σημεία του Ελληνικού χώρου και μάλιστα των νησιωτικών περιοχών υπό την κατοχή των Ενετών. Το γεγονός αυτό, πέραν των πολιτικών και κοινωνικών συνεπειών, θα έχει, ιδιαίτερα στην Κύπρο και την Κρήτη, μια ισχυρή
επίδραση στα Γράμματα και τις Τέχνες, όπου για πρώτη φορά παρατηρείται μια ώσμωση της Ελληνικής παράδοσης με τα ευρωπαϊκά ρεύματα της εποχής και μάλιστα με την πνευματική κίνηση της Ιταλικής χερσονήσου, ηγέτιδας δύναμης στα πνευματικά δρώμενα της Ευρώπης την περίοδο αυτή. Τούτη η επίδραση θα δώσει καρπούς στις εικαστικές τέχνες με την εμφάνιση των ζωγράφων-αγιογράφων της Κρητικής Σχολής που κορυφώνεται με τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο, στη μουσική με τον ετεροβαρή Φραγκίσκο Λεονταρίτη και όλες τις επιρροές που παρέμειναν στο λαϊκό μουσικό ιδίωμα (όργανα, στιχοποιία κτλ) αλλά, κυρίως, στη λογοτεχνία και το θέατρο με την παραγωγή των μεγάλων έργων της Κρητικής Αναγέννησης (Κορνάρος, Χορτάτσης, Φόσκολος κλπ).
Στην Κύπρο, η Ενετική κατάκτηση, παρότι χρονικά σύντομη, άφησε σημαντικά ίχνη, κυρίως στη λογοτεχνία, που μαρτυρούνται από τα πετραρχικής έμπνευσης ποιήματα που διασώθηκαν και που, παρότι όχι τόσο γνωστά όσο εκείνα της κρητικής παραγωγής, αποτελούν μιαν αδιάψευστη μαρτυρία της δυναμικής της Ελληνικής γλώσσας και της ικανότητάς της να αφομοιώνει νέες ποιητικές τεχνικές και αντιλήψεις με τρόπο δημιουργικό και ευέλικτο.
Τα 156 ποιήματα της συλλογής που ανακάλυψε η Θέμις Σιαπκαρά – Πιτσιλίδου στην Μαρκιανή Βιβλιοθήκη της Βενετίας και εξέδωσε το 1952 είναι μέρος μιας μεγαλύτερης συλλογής χειρογράφων η οποία έχει, ως φαίνεται, χαθεί και η οποία συντέθηκε ανάμεσα στα 1546 και 1570, σχεδόν με βεβαιότητα από έναν ποιητή, όπως δείχνει η μελέτη του ύφους και της γλώσσας. Ορισμένα από τα ποιήματα έχουν ταυτοποιηθεί ως μεταφράσεις ιταλικών προτύπων, ποιητών όπως του Πετράρχη, του Serafino, του Bembo, του Ariosto κ.ά.
Ο ποιητής, του οποίου η ταυτότητα είναι άγνωστη, εικάζεται ότι είναι Κύπριος που δεν ανήκε στον απλό λαό, αφού είχε μόρφωση και καλλιέργεια τέτοια που να του επιτρέπει να έχει εποπτεία της ιταλικής ποίησης του καιρού του αλλά και της προγενέστερης, να γνωρίζει άριστα την Ιταλική γλώσσα αλλά και την Κυπριακή Ελληνική διάλεκτο του καιρού του, την οποία χρησιμοποιεί με έμπνευση και ευλυγισία.
Ο άγνωστος ποιητής απευθύνεται σε μιαν ιδεατή ή πραγματική γυναικεία μορφή, που φέρει την ιδανική ομορφιά και χάρη και στην οποία εκφράζει τον βαθύ έρωτα και την απόλυτη αφοσίωσή του, τοποθετώντας τα γεγονότα μέσα σ’ ένα φυσικό περιβάλλον που συμμερίζεται και συμπάσχει με τα δικά του συναισθήματα.
Από τη συλλογή επέλεξα γι’ αυτόν τον κύκλο τραγουδιών με τον τίτλο «Κυπριακά Μαδριγάλια», 12 ποιήματα που μελοποιήθηκαν σε ύφος που επιχειρεί να αναμίξει στοιχεία παρμένα τόσο από την ευρωπαϊκή Αναγέννηση όσο και από τα ελληνικά λαϊκά ιδιώματα και το σύγχρονο «έντεχνο» τραγούδι, με σκοπό να καταδειχτεί η διαχρονική ποιητική δύναμη των κειμένων, η αδιάκοπη συνέχεια της Ελληνικής γλώσσας και η λειτουργικότητα της συγκεκριμένης εκδοχής της στο τραγούδι. Ο χαρακτηρισμός «μαδριγάλια» αναφέρεται σε ένα είδος τραγουδιού που άνθιζε στην Ιταλία της εποχής του Άγνωστου Ποιητή και συνδέεται στενά με τους ποιητές που τον επηρέασαν, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ακολούθησα τους κανόνες του. Αντίθετα, σε πολλά από τα «Κυπριακά Μαδριγάλια» μου, είναι εμφανή τα ανατολικά στοιχεία. Πώς αλλιώς άλλωστε, αφού γεννήθηκαν στο ανατολικότερο άκρο της Μεσογείου, στην αγκαλιά της Εγγύς Ανατολής, στο σταυροδρόμι λαών και πολιτισμών. Άφουγκράστηκα λοιπόν τον στίχο κι άφησα το ένστικτό μου να με οδηγήσει.»
27ο Φεστιβάλ Κιθάρας Ερμούπολης | 27-31 Ιουλίου 2021
Το Φεστιβάλ Κιθάρας Ερμούπολης θεωρείται ένα από τα κορυφαία φεστιβάλ στην Ελλάδα, τόσο για τη υψηλή ποιότητα των εκδηλώσεων όσο και για το μοναδικά φιλικό του κλίμα. Διοργανώνεται κάθε Ιούλιο στην Ερμούπολη, πρωτεύουσα της Σύρου και των Κυκλάδων και παρουσιάζει ένα ευρύ φάσμα εκδηλώσεων.
Ξεκίνησε το 1994 από τον κιθαρίστα Άγγελο Νικολόπουλο και φέτος γιορτάζει τα 27 χρόνια συνεχούς διοργάνωσης.
Είναι ένα καλοκαιρινό φεστιβάλ πέντε ημερών ανοιχτό σε όλες τις ηλικίες και τα επίπεδα ικανότητας και αποτελεί μια δημιουργική συνεύρεση μουσικών, καθηγητών και σπουδαστών με το φιλόμουσο κοινό.
Προσφέρει στο κοινό αξέχαστες εκδηλώσεις, δίνει βήμα έκφρασης σε νέους καλλιτέχνες και εμπλουτίζει τις εμπειρίες των σπουδαστών μέσα από την ενεργό συμμετοχή σε σεμινάρια, διαγωνισμούς και μουσικά σύνολα.
Τρίτη, 27 Ιουλίου 2021 | Αυλή του Εργατικού Κέντρου Κυκλάδων
Σε πρώτη εκτέλεση
«12 Κυπριακά Μαδριγάλια»
βασισμένα στην ποίηση άγνωστου Κύπριου του 16ου αιώνα
Σύνθεση: Μιχάλης Τρανουδάκης
Για ανδρική φωνή και κιθάρα
σε προσαρμογή του κιθαρίστα Νίκου Χατζηελευθερίου
Με τους:
Δημήτρη Βουτσά (τραγούδι),
Νίκο Χατζηελευθερίου (κιθάρα)
Η είσοδος είναι θα ελεύθερη για το κοινό (με κρατήσεις λόγω υγειονομικού πρωτοκόλλου- μόνο μέσα από την ιστοσελίδα του Φεστιβάλ Κιθάρας Ερμούπολης).
Ώρα έναρξης: 20.30
Πληροφορίες από τα site του Δήμου Σύρου και του Φεστιβάλ Κιθάρας Ερμούπολης.
