Στη νεότερη Ελλάδα τη λέξη πολιτισμός μετέφρασε και χρησιμοποίησε από τη λέξη civilisation ο Αδαμάντιος Κοραής ταυτίζοντάς την με τα ανώτερα προϊόντα του τρόπου ζωής μιας κοινότητας, προϊόντα που έχουν να κάνουν με την υψηλή Τέχνη, τη φιλοσοφία και τις επιστήμες. Τον 19ο αιώνα η έννοια του πολιτισμού διερευνήθηκε από τον ιστορικό Lucien Febvre και αποδόθηκε ως η αρετή της διακριτικότητας, της ειλικρίνειας και της ευγένειας. Παρατηρούμε πως η έννοια της λέξης πολιτισμός είναι πολυδιάστατη και προσαρμοσμένη μέσα στην ιστορία του ανθρώπου. Προσαρμοσμένη στο βαθμό που να χαρακτηρίζει σε κάθε εποχή τις ανάγκες του για εκφραστικότητα προς κάτι ανώτερο από τη βιολογική του υπόσταση.
Άρα, το θέμα του Πολιτισμού, έχει λυθεί εδώ και αιώνες. Τι είναι, τι επιδιώκει και τι αφήνει πίσω του κοκ. Φαίνεται όμως ότι αρκούσε μια πανδημία, αυτή του κορονοϊού για να αλλάξει τα πάντα στις δυτικές κοινωνίες. Από τις εργασιακές σχέσεις ως τον Πολιτισμό. Από αυτό το τσουνάμι των (αρνητικών) συνεπειών, δεν θα μπορούσε να γλυτώσει ούτε η Ελλάδα. Κι αν οι οικονομικές – πολιτικές – κοινωνικές συνέπειες του είναι άμεσα ορατές, αυτές του Πολιτισμού (όπως και όλες) έχουν και μια δεύτερη ανάγνωση.
Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι χιλιάδες εργαζόμενοι πλήττονται οικονομικά στους χώρους του θεάτρου, του κινηματογράφου, της μουσικής και όλων των άλλων μορφών Τέχνης. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι δεν μπορούν να επιβιώσουν με αξιοπρέπεια, για να ζήσουν τόσο οι ίδιοι όσο και οι οικογένειες τους, ούτε ότι πολλοί αναζητούν άλλου είδους εργασία για να πορευτούν. Είναι το γεγονός ότι η Πολιτεία με τη στάση της σε αυτό το διάστημα της πανδημίας, δείχνει ότι Τέχνη και Πολιτισμός, δεν υφίστανται ως έννοιες. Σα να πρόκειται για μια κάστα ιδιότροπων, παράξενων πολιτών (κάποιος, κάπου, κάποτε είχε χαρακτηρίσει λαπάδες του ποιητές) που έχουν λύσει τα οικονομικά τους προβλήματα δεν έχουν τι κάνουν και τραγουδούν, ζωγραφίζουν, γράφουν…. Κι εφόσον έχουν λύσει τα προβλήματά τους ας ταλαιπωρηθούν και λιγάκι… Δεν χάλασε ο κόσμος….
Κι όμως ο κόσμος θα χαλάσει αν δεν υπάρξει Τέχνη και Πολιτισμός. Από τους ανθρώπους των σπηλαίων έως σήμερα, πάντα κάποιοι βρέθηκαν για να αποτυπώσουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο τον εσωτερικό τους κόσμο. Και αυτή η αποτύπωση έδεσε με την κοινωνία. Οι δημιουργοί δεν είναι μυστηριώδη πλάσματα που κατοικούν σε απομονωμένους πύργους ούτε κατέβηκαν από τον Αρη. Είναι όσοι υπερβαίνουν τον μέσο όρο της αντίληψης της ζωής και της πραγματικότητας, τις οποίες φιλτράρουν και τις επανατοποθετούν προς κρίση από τη κοινωνία. Μια διαδικασία που (σχεδόν) ποτέ δεν ήταν αρεστή από την εξουσία (εξαιρούνται οι περιπτώσεις που χρησιμοποιήθηκε η Τέχνη ως ηθικός συμπαραστάτης της εκάστοτε εξουσίας). Ένα τραγούδι, ένα θεατρικό ή κινηματογραφικό έργο έχουν σαφώς μεγαλύτερη απήχηση από μια πολιτική ανάλυση.
Ως εκ τούτου όταν η Πολιτεία γυρίζει την πλάτη στους ανθρώπους της Τέχνης και του Πολιτισμού, ουσιαστικά γυρίζει την πλάτη στην ελευθερία της σκέψης και της έκφρασης. Όσο μειώνονται τα παραγόμενα πολιτιστικά αγαθά, όσο μειώνεται η αλληλεπίδρασή τους με το κοινό, τόσο μειώνεται και η όποια πιθανότητα κριτικής. Να προσθέσουμε επίσης και το ευεργετικό της Τέχνης ως μορφή ψυχαγωγίας εν μέσω καραντίνας. Την ψυχική και πνευματική ευχαρίστηση δηλαδή που προσφέρουν τα πολιτιστικά έργα.
Οι καλλιτέχνες, οι δημιουργοί, οι ηθοποιοί, οι τραγουδιστές, οι συνθέτες κοκ δεν είναι επαίτες. Είναι αυτοί που με τα έργα τους μας έχουν κάνει να γελάσουμε, να κλάψουμε, να μάθουμε, να θυμώσουμε, να αναλογιστούμε. Για αυτό χρειάζονται τη βοήθειά μας αυτή τη στιγμή. Όχι μόνο για να επιβιώσουν. Αλλά για να μην πάψουν να λένε για εμάς αυτό που δεν μπορούμε να πούμε εμείς. Το ίντερνετ με τις δυνατότητές του είναι μια πρώτη λύση…
