Σύμφωνα με τις σχετικές λίστες, η 14η Ιανουαρίου είναι, λέει, η Παγκόσμια Ημέρα Λογικής (World Logic Day). Θεσπίστηκε μόλις τον Γενάρη του 2019, με πρωτοβουλία του Διεθνούς Συμβουλίου Φιλοσοφίας και Ανθρωπιστικών Επιστημών (CIPSH), ενώ έλαβε την βούλα της UNESCO τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς. Το ότι φέρει μια επίσημη σφραγίδα αναγνώρισης, ένα σα-να-πούμε ISO σοβαρότητας, παίζει έναν ρόλο, αφού οι παγκόσμιες ημέρες που συνωθούνται πια στο διεθνοποιημένο ημερολόγιο, έχουν προ πολλού απωλέσει την όποια αίγλη και αξιοπιστία τους –μάρτυς μου, η Παγκόσμια Ημέρα Α.Τ.Ι.Α. (ούφο, καλέ!), ή η Παγκόσμια Ημέρα Στενωπικής Φωτογραφίας (πού να σας εξηγώ, τώρα…).
Η Ημέρα Λογικής, όμως, έχει άλλη χάρη… Ουσιαστικό αντικείμενο, βέβαια, μοιάζει να μην πολυέχει –ειδικά, ας πούμε, όταν έρχεται λίγες μέρες μετά το κερασφόρο ντου σαλεμένων ουτιδανών στο αμερικανικό Καπιτώλιο υπό τις ευλογίες του ανεκδιήγητου Τραμπ… Ή πόση σχέση μπορεί να έχει, τελικά, το φετινό Αντάρτικο των Θεοφανίων με την λογική; Δυστυχώς, η υψηλή επιστήμη της Λογικής, την οποία τιμά η 14η Ιανουαρίου, δεν καταπιάνεται με τέτοιες, έτσι, πιο… αγοραίες εκφάνσεις λογικής (ή μη λογικής). Εξάλλου, η Παγκόσμια Ημέρα Λογικής, ελάχιστη σχέση έχει με το θρυλικό: «Αφού ο αστυφύλακας είναι όργανο, και το μπουζούκι επίσης όργανο, άρα ο αστυφύλακας είναι μπουζούκι» από το βιβλίο Λογικής του πάλαι ποτέ λυκείου. Εν προκειμένω, αν εκείνη η σχολική Λογική ισοδυναμούσε μεταφορικά με ένα σόλο μπουζούκι, τότε η πραγματική επιστήμη της Λογικής θα ήταν κοτζάμ φιλαρμονική, μαζί με πέντε-έξι τοπ έθνικ μπάντες, συν αμέτρητα σαμπλαρίσματα. Μουσικές να δεις εκεί!
Το φέραμ’ από δω, το φέραμ’ από κει, κάπως έτσι το στρίψαμε ξανά στην μουσική. Οπότε, ευκαιρίας δοθείσης και μέρα που ’ναι, να ρίξουμε, έλεγα, μια ματιά στο πώς η μουσική, με πολύτιμο συνοδοιπόρο τη στιχουργική, προσεγγίζει τη λογική. Εκείνη, την αφιλτράριστη, την απτή, την αγοραία, τη λογική της καθημερινότητας.
Από την τρέλα…
Η πάσα αλήθεια, βέβαια, είναι πως ένα τραγούδι έχει σαφώς περισσότερες πιθανότητες να αντλεί έμπνευση από την έλλειψη λογικής, παρά από την παρουσία της. Κωδικός, «Τρελαίνομαι!!!», με την φωνή της Άννας Βίσση και υπογραφή Νίκου Καρβέλα, βεβαίως-βεβαίως. Διότι η κατ’ ευφημισμόν τρέλα της στιγμής, ήτοι η παροδική απώλεια λογικής σκέψης και ικανότητας εκτίμησης μιας κατάστασης, ιδίως εξαιτίας ερωτικών ζητημάτων, έχει υπογράψει αμέτρητα τραγούδια, εδώ, παραέξω, ή και πολύ μακρύτερα, ανεξαρτήτως είδους μουσικής.
Η έλλειψη λογικής που συνδέεται με τον έρωτα –ή ακόμα, με τα απόνερα ενός έρωτα– έχει τραγουδηθεί σε διαχρονικούς σπαρακτικούς ύμνους. Από την κλασάτη τζαζ μπαλάντα αυτοπαρατήρησης «Mad About the Boy» με την Ντάινα Ουόσινγκτον (σε στίχους και μουσική του Νόελ Κάουαρντ, παρακαλώ), και το πιο απενοχοποιημένο «Mad About You» των Βέλγων Hooverphonic (και του Αλέξ Καλιέ), στο αρκούντως αυτομαστιγωτικό, πλην υπέροχο, «Crazy» της Πάτσι Κλάιν (γραμμένο από τον νεαρό Ουίλι Νέλσον), ο έρως κινεί τα περισσότερα τραγούδια τρέλας. Όχι, όμως, όλα. Υπάρχουν κι άλλες προσεγγίσεις. Σαν την διακωμώδηση της αντικομμουνιστικής υστερίας στο «Talkin’ John Birch Paranoid» του Μπομπ Ντίλανˑ ή την απλοϊκή σκιαγράφηση ενός ψυχασθενούς στο χαλκέντερο χέβι μέταλ «Paranoid» των Black Sabbathˑ ή, ακόμη, την παρουσίαση ενός πρώιμου αστικού angst στη νεοϋορκέζικη μπαλάντα… καταδίωξης του Πολ Σάιμον, «Paranoia Blues». Κι αυτά, μόνο δειγματοληπτικά.
Στα μέρη μας, πάλι, «Καλύτερα μαζί σου και τρελός/ παρά μονάχος μου και λογικός», διατράνωσε ο αείμνηστος Στράτος Διονυσίου στο απέθαντο ομώνυμο χιτ (σε μουσική Αλέκου και Ειρήνης Χρυσοβέργη και στίχους Σπύρου Γιατρά) και το ζήτημα ετέθη με σαφήνεια. Υπάρχει και η πιο γυναικεία ματιά επί του θέματος με την Ελένη Δήμου να τραγουδάει «Προσωπικά, εγώ τρελαίνομαι/ το παραμύθι σου να είμαι και να φαίνομαι», στο επίσης κλασικό «Προσωπικά» (των Γιάννη Σπανού – Λίνας Νικολακοπούλου).
Για να αντιληφθεί κανείς, δηλαδή, πόση πέραση έχει η απουσία λογικής στο ελληνικό τραγούδι, αρκεί η παράθεση τριών, αρκετά διαφορετικών μεταξύ τους, μεγάλων σουξέ που τιτλοφορούνται απαξάπαντα «Ο τρελός»: α) ο κοινωνικά στιγματισμένος καψούρης –που φιλάει σκαλοπάτια– ερμηνευμένος από τον Σταμάτη Κόκοτα (σε μουσική πάλι Σπανού και στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου), β) η κατά Άκη Πάνου δωρική ζεϊμπεκιά με τον Μανώλη Μητσιά να προειδοποιεί «Άσ’ τον τρελό στην τρε-ε-έ-λα του», και γ) η έντεχνη και κοινωνικά σχολιαστική μπαλάντα του Μίλτου Πασχαλίδη (σύνθεση και στίχοι Δανάης Παναγιωτοπούλου). Και τόσα άλλα, βέβαια.
…στην λογική
Με το που αποκρυσταλλώθηκε η ιδέα για το παρόν κείμενο, το πρώτο τραγούδι που ήρθε στο μυαλό ήταν, σχεδόν μοιραία, το αξεπέραστο «The Logical Song» των Λονδρέζων Supertramp (στίχοι και σύνθεση, Ρότζερ Χότζσον), μια απερίφραστη καταγγελία-με-σαξόφωνο του στείρου, αυστηρού βρετανικού εκπαιδευτικού συστήματος. Οκέι, και μετά; Εμ, αυτό είναι το κακό: η λέξη «logic», στα αγγλικά, αναφέρεται πολύ περισσότερο στην εξειδικευμένη επιστημονική διάσταση της λέξης, παρά στην γενική, καθημερινή λογική που χωράει άνετα στην ελληνική λέξη «λογική». Οπότε, πενιχρή η συγκομιδή.
Πέρα, δηλαδή, από τον ίδιο τον Logic, τον κατά κόσμον Ρόμπερτ Μπράισον Χολ Β’, μιγά από το Μέριλαντ των ΗΠΑ, ο οποίος μέσα από την εξαιρετική ραπ του (που πρόσφατα ανακοίνωσε πως εγκαταλείπει) έχει δικαιώσει με τους στίχους του το καλλιτεχνικό του όνομα– στα ντεκ, το «Icy», παρακαλώ. Ο δε φίλος μου, Αντώνης, μου υπέδειξε και το «Pretzel Logic», μια μπλουζοροκιά των Αμερικανών Steely Dan (υπογράφεται από τους Ντόναλντ Φέιγκεν και Ουόλτερ Μπέκερ) από το μακρινό 1974 και με φευγάτη θεματολογία τα ταξίδια με χρονομηχανή…
Κι ενώ είχε δημιουργηθεί η λανθασμένη εντύπωση πως στην ελληνική τραγουδοποιία υπερτερούν τα δείγματα παραλογισμού, κάνει ρελάνς η λογική και τρυπώνει στους στίχους απανωτών ασμάτων. Ενδεικτικά: «Της λογικής τα σίδερα τα λύγισε η ψυχή με τρέλα» είναι τα πρώτα λόγια του ομότιτλου τραγουδιού της Λιζέτας Καλημέρη (στίχοι Παντελή Τσομπάνογλου, μουσική Μιχάλη Χανιώτη). Εν συνεχεία, πιο σουξεδιάρικα, ο Γιάννης Πλούταρχος μας αποκαλύπτει τι «Δεν είναι ο έρωτας» (στίχοι Μιχάλη Μπουρμπούλη, μουσική Γιώργου Χατζηνάσιου), «δεν είν’ ο έρωτας παιδί της λογικής/ όπου κι αν πας, όπου βρεθείς, όπου κι αν ψάξεις/ τόση αγάπη πες μου πού θα ξαναβρείς». Μετά, έρχεται Μάκης Δημάκης στο «Κανείς δεν είναι κανενός» (στίχοι Αργύρη Αράπη, μουσική Μιχάλη Τουρνατζίδη) με το καίριο ερώτημα να πλανάται, «Ο άνθρωπος ο λογικός, πες μου ποιος είναι, πες μου ποιος;».
Αλλά, δεδομένου ότι το 2021, παρά την πρωτοχρονιάτικη βεβαιότητά μας περί του αντιθέτου, έχει ήδη καταστήσει σαφές πως δε σκοπεύει να αποδειχτεί κατώτερο του αχαρακτήριστου 2020, κι επειδή ορισμένα κοινωνικά ήθη δεν προβλέπεται να αλλάξουν τώρα κοντά, πάμε να κλείσουμε αυτήν την μουσική τσάρκα-φόρο τιμής στην Παγκόσμια Ημέρα Λογικής με Αλέκο Ζαζόπουλο. «Τρελός και λογικός» (στίχοι Τάκη Αναστασόπουλου, μουσική Νεκτάριου Μπήτρου), λοιπόν, τίτλος σπουδαίος, «2 σε 1», για ένα τραγούδι που αγκαλιάζει ολόκληρο το αντιθετικό δίπολο. Και στέλνει αδιάβαστους τους υπηρέτες της Λογικής (επιστήμης) με το ρεφρέν του: «Τρελός και λογικός, σωστός είμαι και λάθος/ εξαρτάται σ’ το ‘χω πει απ’ της καρδιάς το πάθος/ τρελός και λογικός, ψυχή από λιοντάρι/ αν δε σ’ αρέσει μάζευ’ τα και κάνε μου τη χάρη».
Πόσο απλά είναι, τελικά, κάποια πράματα. Αρκεί να τα θέσεις με σωστό τρόπο. Παράλογο, ακούς;
