Την περασμένη άνοιξη, όταν η ζοφερή «εστεμμένη» επιδημία έπαψε να είναι μια εξωτική είδηση για την κινεζική μεγαλούπολη Γουχάν (και τις βρώσιμες νυχτερίδες της…), κι αναβαθμίστηκε σε πανδημία καραμπινάτη εγκαθιδρύοντας μιαν αφάνταστη, θανατερή, και έγκλειστη καθημερινότητα στον ιταλικό βορρά, και πολύ σύντομα σ’ ολόκληρη τη γηραιά ήπειρο, κάτι πολύ όμορφο συνέβη: ο φόβος και η ελπίδα δώσανε χέρια και βγήκαν στα μπαλκόνια. Με βιολιά και χάλκινα πνευστά, με ακορντεόν και σπανιόλικα palmas, με κιθάρες και φωνές κάθε ηχοχρώματος και ρεπερτορίου, ο κόσμος, ανήμπορος να ξεμυτίσει από το σπίτι, το’ ριξε στη μουσική. Μικρορεσιτάλ αλληλεγγύης κι ενσυναίσθησης στήνονταν κάθε μέρα στις νεκρωμένες γειτονιές πολλών ευρωπαϊκών πόλεων. Αυθόρμητα, απροσχεδίαστα. Αναπόδραστα, σχεδόν, γιατί, όπως έλεγε κι ο Μάρλεϊ, «Το καλό με τη μουσική είναι ότι, όταν σε πιάσει, δεν αισθάνεσαι πια πόνο». Οι αριθμοί, βέβαια, συνέχιζαν το δικό τους φρικώδες ρεφρέν καταμετρώντας μεθοδικά κρούσματα, εστίες υπερμετάδοσης, νοσηλευόμενους, φέρετρα… Αλλά η μουσική απ’ τα μπαλκόνια, τα παράθυρα, και τους ακάλυπτους απάλυνε κάπως τον πόνο. Πότιζε κάπως την ελπίδα και τις αντοχές.
Οι επαγγελματίες του πενταγράμμου δεν άργησαν να μπούνε στο χορό. Οι μουσικοί του κόσμου αντλώντας έμπνευση από την πανδημία και τον εγκλεισμό έστειλαν μέσω διαδικτύου το δικό τους μήνυμα στήριξης κι αλληλεγγύης. Οι Rolling Stones, πάντα στον αφρό του κύματος κι ας εβδομηντάρισαν, παρουσίασαν το εύγλωττο «Living in a Ghost Town». Ο Τζέιμς Μπλαντ πήρε την περσινή μπαλάντα του, «The Greatest», την έντυσε με εικόνες από υγειονομικούς μαχητές της πρώτης γραμμής και πρόσφερε τα (βρετανικά) έσοδα του σινγκλ στο πολύπαθο Εθνικό Σύστημα Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου. Ο Μπόνο, από το σπίτι του στο Δουβλίνο και το Instagram, τραγούδησε, ανήμερα του Αγίου Πατρικίου, το «Let Your Love Be Known», ένα κομμάτι του εμπνευσμένο από τα… μουσικά μπαλκόνια της έγκλειστης Ιταλίας και τους άδειους δρόμους της Ιρλανδίας. Ο δε νεοϋορκέζος ντιτζέι iMarkkeyz απομόνωσε την καταληκτική, τεατράλε φράση από ινσταγκραμικό ποστάρισμα όπου η πασίγνωστη ράπερ Cardi B δημοσιοποιούσε την motherfucking γνώμη της για την πανδημία, την μιξάρισε μαστόρικα, και παρέδωσε το ξεσηκωτικό «Corona Virus» που έγινε πάραυτα διεθνές σουξέ. Ενδεικτικό, επίσης, ότι στο spotify φιλοξενούνται περισσότερα από 65 τραγούδια με την λέξη «κορωνοϊός» στον τίτλο τους.
Μα και στα καθ’ ημάς, ο εγκλεισμός κι ο κορωνοϊός γέννησαν άσματα κάθε ύφους –εντάξει, με μια ελαφρά προτίμηση στις πιο χαβαλεδιάρικες ή ανάλαφρες προσεγγίσεις. «Ρώτησα τον Χαρδαλιά πού να κάνω Πασχαλιά» ομολογούσε η διασκευή γνωστού δημοτικού δια στόματος Νίκου Σπίγγου και Κερκύρας Αγγελίδου. Οι Picos Apicos έβγαλαν στο διαδίκτυο κάμποσα κάβερ γνωστών τραγουδιών με τίτλους τύπου «Αχ, Ντίνα» (που ριμάρει με την καραντίνα, έτσι;), «Ο κ@@@όλης ο ιός», ή «Βλέπω Τσιόδρα, Τσιόδρα». Ο εθνικός μας λοιμωξιολόγος ενέπνευσε και την διασκευή «Dance With the Tsiodras» που επιφύλαξε ο Αλέξανδρος Χαριζάνης στο trance χιτ των D-Devils, «The 6th Gate». Η Ματούλα Ζαμάνη, όντας στην Αμοργό σε καραντίνα, συνέθεσε την «Μπαλάντα του Καραντίν Ντε Πασκουάλε». Ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, από το σπίτι του στο Πήλιο παρέα με μια κιθάρα και τις δυο κόρες του, μας τραγούδησε το καθησυχαστικό «Μαζί ξανά», ενώ ο Δημήτρης Μητσοτάκης παρουσίασε ονλάιν «Τα κορωνοϊκά», τέσσερα τραγούδια στο γνωστό του σκωπτικοτρυφερό ύφος. Το «Κλείστε μας μέσα» έδωσε μια πρόγευση του άλμπουμ «Καραντίνα songs» που ετοιμάζει ο Φίλιππος Πλιάτσικας, και ο B.D.Foxmoor σχολίασε όσα πρωτόφαντα βιώναμε με το «Ω, γλυκύ μου έαρ (σε καραντίνα)». Αλλά, βέβαια, σε αδιαφιλονίκητο ύμνο των ημερών αναδείχτηκε το αγέραστο «Θα κάτσω σπίτι» του Λουκιανού σε μια πολυσυλλεκτική «οικουρούσα» διασκευή δια στόματος Βιολέτας Ίκαρη, Τζώρτζιας Κεφαλά, Μαρίας Κηλαδηδόνη, Χρήστου Μάστορα, Πάνου Μουζουράκη, Δημήτρη Μπάση, Μίλτου Πασχαλίδη, Νίκου Πορτοκάλογλου και Μαρίζας Ρίζου. Το τραγουδήσαμε κι αυτό…
Κι ύστερα, μπήκε το καλοκαίρι. Η κορωνο-κατάσταση σαν να βελτιώθηκε κομμάτι, οι πολλοί-πολλοί περιορισμοί άρθηκαν, η μουσική ξαναγύρισε στα λημέρια της, οι αριθμοί έγιναν λιγότερο τρομακτικοί. Ή έτσι νομίσαμε προς στιγμήν…
Τον περασμένο μήνα, κι ενώ η διεθνής ιατροφαρμακευτική ελίτ κυνηγάει απνευστί τυχόν σωτήρια εμβόλια, ή τις απανωτές μεταλλάξεις του κορωνοϊού, η Επίτροπος Υγείας της Ε.Ε., Στέλλα Κυριακίδη, παραδέχτηκε ότι «σε ορισμένα κράτη-μέλη, η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη από την κορύφωση του Μαρτίου». Συγχρόνως, πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Περιφέρειας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας κάνει λόγο για «πανδημική κόπωση», μια κατάσταση που καταγράφεται πλέον σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες με κύριο χαρακτηριστικό το ότι «ο κόσμος δεν έχει πια κίνητρο να ακολουθήσει τις ενδεδειγμένες συμπεριφορές, ώστε να προστατεύσει εαυτόν και αλλήλους από τον ιό». Κουραστήκαμε. Το ξέρουμε, το νιώθουμε, πολύ πριν έρθει η έκθεση του Π.Ο.Υ. να το περιγράψει.
Κανείς πια δεν τραγουδάει στα μπαλκόνια. Η γάργαρη έμπνευση των ανοιξιάτικων κορωνοτραγουδιών μοιάζει να έχει στομώσει. Οι αριθμοί, ασύλληπτοι, εκφοβιστικοί, ανεξέλεγκτοι δίνουν πια τον τόνο. Της καθημερινότητας, της απειλής, της ανημπόριας, του θανάτου. Πριν από κάποιες μέρες, η μουσικός του δρόμου, Μαίρη Στεφάνου, στη Θέρμη Θεσσαλονίκης έφαγε τριπλό πρόστιμο ύψους 500€ –χωρίς μάσκα, γαρ, χωρίς επαρκή αιτιολογία μετακίνησης, και για… κατάληψη πεζοδρομίου. Η μουσική δεν μένει πια εδώ. Εξάλλου, όπως είπε κάποτε κι ο Βικτόρ Ουγκό, «Η μουσική εκφράζει εκείνο που δεν μπορεί να ειπωθεί με λόγια, κι εκείνο που δεν μπορεί να σιωπήσει». Σιωπήσαμε, λοιπόν;. Θέλοντας και μη, τώρα άρχισαν τα όργανα… Η ανοιξιάτικη νότα της ελπίδας «έσπασε», κακοφώνισε. Κι όμως!
Εκεί, στο Καστέλ Σαν Τζοβάνι της βόρειας Ιταλίας, καθισμένος σ’ ένα σκαμνάκι έξω απ’ τα παράθυρα του τοπικού νοσοκομείου, ο 81χρονος Στέφανο Μποτσίνι παίζει το ακορντεόν του. Είναι 12 Νοεμβρίου του ολέθριου έτους 2020. Κι εκείνος παίζει, για να ακούει η Κάρλα Σάτσι, η γυναίκα του, που νοσηλεύεται χωρίς εκείνος να μπορεί να την επισκεφτεί. Η Κάρλα δεν κόλλησε κορωνοϊό, μπήκε στο νοσοκομείο για άλλο θέμα υγείας της, αλλά οι κορωνοσυνθήκες ορίζουν πια νέους κανόνες για τα πάντα -ακόμη και για το επισκεπτήριο του σιορ-Στέφανο. Η μουσική, λένε, όλες τις αρρώστιες, όλα τα δεινά τα απαλύνει. Ειδικά όταν αναβλύζει από τα δάχτυλα του ισόβιου συντρόφου… Λίγες μέρες αργότερα, η Κάρλα γύρισε σπίτι της. Και τρεις μέρες πριν από τη λήξη του φετινού ανάλγητου Νοέμβρη, η ηλικιωμένη Ιταλίδα πέθανε. Ένα ακόμη ακορντεόν σιώπησε.
Αχ, play it again, Stefano…
