Όταν το θρυλικό μιούζικαλ «Το φάντασμα της όπερας» –μετά από 34 χρόνια αδιάλειπτης παρουσίας στο σανίδι του λονδρέζικου Ουέστ Εντ– κατεβαίνει οριστικά και άρον-άρον λόγω κορωνοπραγματικότητας, ε, τότε τα πράματα είναι σίγουρα σοβαρά. Και γίνονται ακόμη σοβαρότερα εν προκειμένω, διότι ο αρχικός σχεδιασμός ήταν να ξαναξεκινήσουν οι παραστάσεις μες στο 2021, αλλά οι απροσμέτρητες οικονομικές συνέπειες της πανδημίας ανάγκασαν τους παραγωγούς να βάλουν τελειωτικό λουκέτο στην χρυσοτόκο όρνιθα του σερ Άντριου Λόιντ Ουέμπερ.
Άλλοι διατηρούν ακόμη αντοχές και ελπίδες παίζοντας το χαρτί των μεταθέσεων και αναβολών, σαν το καλιφορνέζικο μουσικό φεστιβάλ Κοτσέλα (ή Κοατσέλα, όπως το λένε άλλοι), που είδε δυο διοργανώσεις του να ματαιώνονται μες στο 2020 (την κανονική του Απριλίου, και την εξ αναβολής μέσα Οκτωβρίου), μετά ανακοίνωσε ημερομηνίες διεξαγωγής για τον Απρίλιο του 2021, και τελικώς μετέθεσε το όλον ακόμη μια φορά για «την πρώτη ή δεύτερη βδομάδα» του Οκτωβρίου 2021.
Ο χώρος του θεάματος, και δη η μουσική βιομηχανία όπου η ταυτόχρονη ζωντανή παρουσία ανθρώπων πατείς-με-πατώ-σε είναι εκ των ων ουκ άνευ, συγκαταλέγεται αναμφίβολα στους περισσότερο πληττόμενους από την πανδημία και τα υγειονομικά συμπαρομαρτούντα. Διότι, βέβαια, εκτός από τους προβεβλημένους μουσικοαστέρες με τις συχνά πανύψηλες αμοιβές υπάρχει από πίσω μια ολόκληρη αλυσίδα συναφών / επικουρικών ειδικοτήτων που είναι απαραίτητη, ώστε να μπορεί ο φαν να απολαμβάνει μια συναυλία, ένα φεστιβάλ, μια σειρά ζωντανών εμφανίσεων των λεγόμενων μουσικοαστέρων.
Στην αρχή, κατά το πρώτο πανδημικό κύμα, τότε που ουδείς φανταζόταν πόσο πολύ θα τραβήξει το πράμα, επιστρατεύτηκαν συχνά ευφάνταστες λύσεις ανάγκης. Ειδικά στις ΗΠΑ, έπαιξαν αρκετά οι συναυλίες ντράιβ-ιν, κάποιες λίγες σε ταράτσες τύπου Beatles, και μια χαριτωμένη στο Ελ Έι, όπου σε ένα πάρκινγκ οικολογικού παντοπωλείου οι μεν μουσικοί έπαιζαν μέσα από τα αυτοκίνητά τους, οι δε ακροατές τούς άκουγαν από τα FM και το ραδιόφωνο των δικών τους αυτοκινήτων. Όλα τούτα, βέβαια, ας μη γελιόμαστε, δεν συνιστούν μακροπρόθεσμα βιώσιμη λύση για τις συναυλίες μετά κορωνοϊό. Και μπορεί τον Αύγουστο ο γέρο-Βαν Μόρισον να χαρακτήρισε τις συναυλίες με κοινωνική απόσταση «ψευδοεπιστήμη», καλώντας τους απανταχού συναδέλφους του να επιστρέψουν αμέσως στις συναυλίες του μαζικού διονυσιασμού, αλλά η μουσική βιομηχανία έχει θορυβηθεί για τα καλά. Και, με το πιστόλι στον κρόταφο, πασχίζει να λύσει την δυσοίωνη εξίσωση κορωνοϊός + λάιβ.
Ψηφιακά και πειραματικά τινά
Η διαρκώς εξελισσόμενη ψηφιακή τεχνολογία, όπως πολύ καλά ξέρει κάθε διαδικτυωμένος χρήστης κινητού ή υπολογιστή, είναι μανούλα στην προσομοίωση, στο «σαν»: εικόνες κι εμπειρίες που μοιάζουν σαν ταξίδι, σαν μάθημα, σαν φιλία, σαν σεξ, σαν ζωή… Δεν έχουν τελειωμό όσα μπορεί να υποκαταστήσει (μισερά) η παντοδύναμη οθόνη. Ε, λοιπόν, γιατί όχι και κάτι σαν συναυλία μέσω πίξελ; Σύμφωνα με ρεπορτάζ της Guardian εκτός από τους γνωστούς και μη εξαιρετέους κολοσσούς του διαδικτύου (YouTube, Instagram, TikTok, Facebook) που αμέσως τσίμπησαν την νέα τάση, δεκάδες νεοφυείς πλατφόρμες άρχισαν να εμφανίζονται μες στο καλοκαίρι στριμάροντας εμφανίσεις γνωστών ή λιγότερο γνωστών μουσικών αντί αντιτίμου. Το οποίο προφανώς είναι σαφώς χαμηλότερο από εκείνο μιας κανονικής συναυλίας, οπότε από δίπλα άρχισαν να διατίθενται και τα σχετικά συλλεκτικά μπλουζάκια εις ανάμνησιν αυτών των ντεμέκ λάιβ.
Άλλη συναυλιακή καινοτομία, που εμφανίστηκε στη σκιά του κορωνοϊού, είναι εκείνη μιας βρετανικής εταιρείας που κατασκευάζει ηχεία (Oda, το όνομά της). Τούτοι δω προσφέρουν στους ενδιαφερόμενους ολόκληρα… φεστιβάλ τσέπης, αλλά αποκλειστικά και μόνο μέσω ήχου. Κοντολογίς: υπό την αυστηρή προϋπόθεση ότι ο ιντερνετικός ακροατής έχει (ή θα αγοράσει) τα υψηλής τεχνολογίας ηχεία της εταιρείας, και με μια τρίμηνη συνδρομή στα 65€, ο χρήστης μπορεί στη διάρκεια της βδομάδας να απολαύσει καθημερινές «εσπερινές μικροσυναυλίες» σε πραγματικό χρόνο, ενώ το σαββατοκύριακο οι μουσικές διανθίζονται με αναγνώσεις και κουβέντες με τον καλλιτέχνη της επιλογής του. Μμμ, ενδιαφέρον –και αρκούντως εστέτ.
Σύμφωνα με πρόχειρους υπολογισμούς, μια στριμαρισμένη συναυλία θα πρέπει να προσελκύσει τουλάχιστον 400 άτομα, ώστε να μπορεί κουτσά-στραβά να καλύψει τα έξοδα για τον χώρο, τους (ελάχιστους) τεχνικούς, και φυσικά τους καλλιτέχνες. Συγχρόνως, σε μια προσπάθεια να μιμηθούν αυτή την αίσθηση μοναδικότητας που εξ ορισμού κουβαλάνε οι συναυλίες (εκείνο το ασυναγώνιστο «όσα ζω αυτή τη στιγμή, καθώς χοροπηδάω τραγουδώντας με χιλιάδες άλλους κάθιδρους αγνώστους, συμβαίνουν μόνο εδώ και τώρα»), τα νεόκοπα ιντερνετικά γκιγκ δεν αποθηκεύονται πουθενά (τουλάχιστον, όχι επισήμως): υπάρχουν μόνο τη στιγμή όπου συμβαίνουν, και μετά εξαφανίζονται.
Ωραία και επινοητικά όλα αυτά, δε λέω. Αλλά κατά βάθος όλοι ξέρουν πως πρόκειται για ημίμετρα και απομιμήσεις. Το θέμα φυσικά είναι πώς θα μπορέσουμε να συναυλιαστούμε ξανά με δεδομένη τη ζοφερή υγειονομική κατάσταση –που θα εξακολουθήσει να σούρνεται επί μακρόν, παρά την ταρατατζούμ έλευση των εμβολίων. Οι πάντα οργανωμένοι και προνοητικοί Γερμανοί διεξήγαγαν το καλοκαίρι ένα ιδιότυπο πείραμα, με την εύγλωττη ονομασία RESTART-19, προσπαθώντας να αποκρυσταλλώσουν τις λιγότερο επικίνδυνες συνθήκες κάτω από τις οποίες μπορεί να πραγματοποιηθεί μια κανονική συναυλία σε κλειστό χώρο.
Συγκεκριμένα, τέλη Αυγούστου το Πανεπιστήμιο Χάλε κάλεσε περίπου 2.000 νεαρούς εθελοντές στην Αρένα της Λειψίας για να παρακολουθήσουν τρεις διαδοχικές μικροσυναυλίες του δημοφιλούς τραγουδοποιού Τιμ Μπέντσκο. Εννοείται πως όλοι οι θεατές είχαν αρνητικό τεστ για COVID-19, φορούσαν μάσκες τύπου FFP2, κι έναν ανιχνευτή επαφής που κατέγραφε πότε και για πόση ώρα δυο θεατές βρίσκονταν σε πολύ κοντινή απόσταση.
Η διαφορά μεταξύ των τριών εκδοχών της συναυλίας αφορούσε την απόσταση μεταξύ των θεατών (που ήταν όλοι καθήμενοι): την πρώτη φορά, όλοι κάθονταν όπως πάντα ο ένας δίπλα στον άλλον, τη δεύτερη με μια-δυο θέσεις απόσταση, την τρίτη ακόμη μακρύτερα. Συνυπολόγισαν κι άλλες παραμέτρους οι ερευνητές, και τέλη Οκτώβρη δημοσιοποίησαν τα συμπεράσματά τους καταλήγοντας πως συναυλίες μπορούν μια χαρά να ξαναγίνουν αρκεί α) η είσοδος των θεατών να γίνει ελεγχόμενα και κλιμακωτά, β) να θερμομετρούνται όλοι απαρεγκλίτως οι προσερχόμενοι, γ) να φοράνε όλοι μάσκα σωστών προδιαγραφών, δ) ο χώρος να κλιματίζεται κι ο αέρας να φιλτράρεται με συγκεκριμένα μέσα, συν μερικά άλλα… Ε, δεν το λες και «μια χαρά» αυτό το πράμα. Χώρια που στην ίδια τη Γερμανία τα συμπεράσματα του RESTART-19 αμφισβητήθηκαν έντονα, αφού, όπως γράφτηκε, σε μια κανονική συναυλία ενός οποιουδήποτε Μπέντσκο οι θεατές θα έπιναν, θα χόρευαν όρθιοι, και θα τραγουδούσαν. Και για πολύ περισσότερη ώρα απ’ ότι στο πείραμα.
Α, μιλώντας για θερμομετρήσεις θεατών, η Ticketmaster, από τις μεγαλύτερες εταιρείες έκδοσης ηλεκτρονικών εισιτηρίων, φέρεται να επεξεργάζεται πλαίσιο, ώστε οι διοργανωτές συναυλιών να μπορούν να απαιτούν αρνητικό τεστ COVID-19, ή ακόμη και «πιστοποιητικό» εμβολιασμού από τους επίδοξους αγοραστές εισιτηρίων.
Φούσκες, το μέλλον, και η περίπτωση Ταϊβάν
Λίγο πριν τη λήξη του κορυφαίου annus horribilis της πρόσφατης παγκόσμιας ιστορίας, και παρά το ότι η κορωνοκατάσταση σχεδόν παντού δεν βαίνει και σούπερ βελτιούμενη, τα νέα από το εμβολιαστικό μέτωπο έχουν καταφανώς αναπτερώσει το ηθικό. Κάποιοι κάνουν ήδη σχέδια –και εξαγγελίες. Μέσα Οκτώβρη, οι χιπχοπάδες Three 6 Mafia ανακοίνωσαν με τυμπανοκρουσίες πως στις 11 Δεκεμβρίου (αύριο-μεθαύριο, όταν γραφόταν το παρόν) θα δώσουν συναυλία στην Ραπ Αρίνα στο Λούιβιλ του Κεντάκι, την πρώτη επί αμερικανικού εδάφους από την αρχή της πανδημίας. Η πληρότητα του χώρου, λέει, δεν θα ξεπερνά το 15% με μέγιστο αριθμό παριστάμενων τα 1.352 άτομα (μαζί με το προσωπικό της συναυλίας), αριθμοί, βέβαια, που δεν μπορούν να διασφαλίσουν οικονομική βιωσιμότητα μακροπρόθεσμα. Ε, και μετά ήρθαν οι κορωνοαριθμοί, ο Φάουτσι, και η ίδια η πραγματικότητα και χτύπησαν τους Mafia περιπαικτικά στον ώμο –και η συναυλία αναβλήθηκε για τις 16 Ιανουαρίου 2021. Προσγείωση.
Μα και οι μάστορες της ψυχεδελικής ποπ, The Flaming Lips, την 11η Δεκεμβρίου είχαν επιλέξει για την πολυτραγουδισμένη συναυλία τους στο Κραϊτίριον της Οκλαχόμα Σίτι, όπου κάθε θεατής, αλλά και κάθε ένας από την επταμελή μπάντα θα ήταν κλεισμένος μέσα σε μια μεγαλοπρεπή πλαστικοδιάφανη φούσκα σκουντουφλώντας… εξ αποστάσεως με τους γύρω του. Εντάξει, η μπάντα αυτή είναι γνωστή για τα παλαβά, ψυχεδελικά, και φαντασμαγορικά σόου που στήνει, ενώ και η συγκεκριμένη φάση με τις φούσκες είχε ήδη δοκιμαστεί σε συναυλία-τεστ του συγκροτήματος στην ίδια αίθουσα, αλλά με λιγότερο κόσμο, και μόλις δυο τραγούδια που παίχτηκαν δυο φορές το καθένα. Η ανακοίνωση της φουσκο-συναυλίας έφερε ενθουσιασμό, τα εισιτήρια εξαφανίστηκαν τσακ-μπαμ, μπήκε και δεύτερη για τις 12 Δεκέμβρη, πάλι ξεπούλησαν… Τελικά, η κακή επιδημιολογική κατάσταση στην πολιτεία της Οκλαχόμα έστειλε και αυτή τη συναυλία στις καλένδες –στις 22 και 23 Ιανουαρίου 2021, πιο συγκεκριμένα.
Κι ενώ, ως φαίνεται, η ακύρωση-αναβολή προς το παρόν καλά κρατεί, ημερομηνίες γκράντε συναυλιών έχουν ήδη αρχίσει να καπαρώνουν το 2021. Από τους μέταλ τσελίστες Apocalyptica, που σχεδιάζουν να ξεκινήσουν την βορειοαμερικανική τουρνέ τους στις 27 Ιανουαρίου, στον Μάικλ Μπουμπλέ που θα πράξει το ίδιο στις 6 Φλεβάρη, ή στον Χάρι Στάιλς που εκκινεί την ευρωπαϊκή περιοδεία του στις 12 του ίδιου μήνα, πάμπολλοι σταρ ετοιμάζονται να ξαναβγούν στη σκηνή. Πόσοι θα το καταφέρουν, αλήθεια;
Χμμμ… Οι αισιόδοξοι θα πουν πως στις 3 Μαΐου 2021 –όταν, δηλαδή, οι Queen με τον Άνταμ Λάμπερτ στο μικρόφωνο θα ξεκινάνε το ευρωπαϊκό σκέλος της Rhapsody Tour τους– η κανονικότητα θα έχει σχεδόν επιστρέψει. Οι πιο πεσιμιστές, από την άλλη, φοβούνται πως ακόμα και την 1η Σεπτεμβρίου –ημερομηνία όπου ο σερ Έλτον Τζον θα ξαναρχίζει την μαραθώνια αποχαιρετιστήρια περιοδεία του από την Mercedes Benz Arena του Βερολίνου– η κορωνοκατάσταση θα εξακολουθεί να είναι διεθνώς στριμόκωλη… Οψόμεθα.
Κι αίφνης, εν μέσω όλων αυτών των αβέβαιων και… αναβλητικών, πριν από κάνα μήνα (στις 14 Νοεμβρίου, συγκεκριμένα) στο πάρκο Ντατζίε της Ταϊπέι έλαβε χώρα ένα κανονικότατο μονοήμερο φεστιβάλ ελεκτροντάνς μουσικής! Παραφυάδα του ονομαστού φεστιβάλ Ultra του Μαϊάμι, με τον Alesso επικεφαλής στα ντεκ, με πυροτεχνήματα, παλμό, και ξεσηκωτικά εφέ, η διοργάνωση προσέλκυσε (ετοιμαστείτε!) πάνω από 10.000 άτομα που χόρευαν και γκρούβαραν χωρίς κοινωνική απόσταση, χωρίς μάσκες, χωρίς φόβο –όπως παλιά, δηλαδή. Αλλά, βέβαια, η νησιωτική Ταϊβάν των 23 εκατομμυρίων κατοίκων έχει να καταγράψει εγχώριο κορωνοκρούσμα πάνω από 200 μέρες, αφού χάρη στην λήψη αυστηρών «ασιατικών» μέτρων νωρίς-νωρίς στην πανδημία μετράει συνολικά 718 κρούσματα και μόνο επτά (07!) θανάτους από COVID-19.
Στην Ταϊπέι, brothers and sisters! Στην Ταϊπέι!
